มหาสมัยสูตรแปล โดยพระคันธสาราภิวงศ์

วันที่โพส 14 กันยายน 2025 เข้าดู ครั้ง

มหาสมัยสูตร ซึ่งเป็นพระสูตรหนึ่งในพระไตรปิฎก บรรยายและอธิบายโดย

พระคันธสาราภิวงศ์ (ป.ธ.๙, ธรรมาจาริยะ, อภิวังสะ, ดร.) เนื้อหาหลักของพระสูตรกล่าวถึงเหตุการณ์การชุมนุมครั้งยิ่งใหญ่ของเหล่าทวยเทพและพรหมจากหมื่นโลกธาตุ เพื่อเข้าเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้าและพระภิกษุสงฆ์อรหันต์ 500 รูป ณ ป่ามหาวัน ใกล้กรุงกบิลพัสดุ์

ประเด็นสำคัญในมหาสมัยสูตรนี้ ได้แก่:

การชุมนุมของทวยเทพ:
- เหล่าเทวดาและพรหมจำนวนมากจาก 10 โลกธาตุมาชุมนุมกันเพื่อทัศนาพระผู้มีพระภาคและภิกษุสงฆ์
- เทวดาชั้นสุทธาวาส 4 องค์ได้ดำริที่จะเข้าเฝ้าและกล่าวคาถาสรรเสริญคุณของพระรัตนตรัยและพระภิกษุสงฆ์
คาถาของเทวดา 4 องค์:
- องค์ที่ 1: กล่าวถึงการชุมนุมอันยิ่งใหญ่ของทวยเทพเพื่อมาทัศนาหมู่ภิกษุผู้ชนะมาร
- องค์ที่ 2: สรรเสริญพระภิกษุว่าเป็นบัณฑิตผู้ตั้งมั่น ทำจิตให้ตรง และคุ้มครองอินทรีย์ได้ดีดุจสารถีบังคับม้า
- องค์ที่ 3: กล่าวว่าพระภิกษุได้ตัดกิเลสออกไปแล้ว เป็นผู้ไม่หวั่นไหว หมดจด เปรียบดั่งช้างที่พระพุทธองค์ทรงฝึกไว้ดีแล้ว
- องค์ที่ 4: ประกาศว่าผู้ที่ถึงพระพุทธเจ้าเป็นสรณะจะไม่ไปสู่อบายภูมิ และเมื่อละกายมนุษย์แล้วจะไปบังเกิดในหมู่เทพ
การประกาศชื่อหมู่เทพ:
- พระพุทธองค์ได้ตรัสแก่ภิกษุทั้งหลายว่า การชุมนุมของเทวดาครั้งนี้มีจำนวนมากเท่าๆ กับที่เคยมาชุมนุมในสมัยของพระพุทธเจ้าในอดีตและที่จะมีในอนาคต
- จากนั้นพระองค์ได้ทรงประกาศรายชื่อของหมู่เทวดา ยักษ์ คนธรรพ์ นาค อสูร และพรหมที่มาชุมนุมในครั้งนั้นอย่างละเอียด ซึ่งประกอบด้วย:
  - ยักษ์: จากที่ต่างๆ เช่น ใกล้กรุงกบิลพัสดุ์, เขาเหมวตะ, เขาสาตาคิรี และเขาเวสสามิตตะ รวมถึงยักษ์กุมภีระจากราชคฤห์
  - ท้าวมหาราชทั้ง 4: ได้แก่ ท้าวธตรฐ (ทิศตะวันออก) , ท้าววิรุฬหก (ทิศใต้) , ท้าววิรูปักษ์ (ทิศตะวันตก) และท้าวกุเวร (ทิศเหนือ) พร้อมด้วยบริวารและโอรสชื่อ “อินทะ”
  - เหล่าคนธรรพ์ นาค และครุฑ: มีการกล่าวถึงชื่อเทพคนธรรพ์ต่างๆ เช่น จิตตเสนะ, ปัญจสิขะ และพญานาคจากที่ต่างๆ เช่น กัมพลนาคราช, อัสสตรนาคราช และพญาครุฑ “จิตรสุบรรณ”
  - อสูร: เช่น กาลกัญชอสูร, เวปจิตติ, สุจิตติ, ปหาราทะ และพระยามาร รวมถึงบุตรของพลิอสูร
  - เทวดาจำพวกต่างๆ: มีการระบุชื่อเทวดาอีก 60 จำพวก แบ่งเป็น 6 กลุ่ม กลุ่มละ 10 จำพวก
  - พรหม: รวมถึง สุพรหม, ปรมัตตพรหม, สนังกุมารพรหม, ติสสพรหม และท้าวมหาพรหม
การมารบกวนของพระยามาร:
- เมื่อเห็นการชุมนุมอันยิ่งใหญ่ พระยามารได้ส่งกองทัพมาเพื่อรบกวนและจับกุมเหล่าเทพไว้ด้วยราคะ
- พระพุทธองค์ทรงทราบการกระทำนั้น จึงทรงอธิษฐานให้เหล่าเทพไม่ได้เห็นหรือได้ยินเสียงของมาร และทรงแนะนำให้พระภิกษุเข้าผลสมาบัติ
- กองทัพมารไม่สามารถทำอะไรเหล่าภิกษุผู้ปราศจากราคะได้ และต้องล่าถอยไป
บทสรุปและอานิสงส์:
- ท้ายที่สุด แม้แต่พระยามารก็ได้กล่าวสรรเสริญเหล่าสาวกของพระพุทธองค์ว่าเป็นผู้ชนะสงคราม (กิเลส) และล่วงพ้นความกลัวได้
- เมื่อจบพระสูตร มีเทวดาและพรหมแสนโกฏิบรรลุอรหัตผล และอีกนับไม่ถ้วนได้บรรลุเป็นพระอริยบุคคลระดับต่างๆ
- ในอรรถกถาระบุว่า พระสูตรนี้เป็นที่ชื่นชอบของเทวดา จึงควรใช้สาธยายเพื่อความเป็นสิริมงคล